Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
Hazırlayan: Ruh Sağlığı ve Sosyal Hastalıklar Şubesi
Tuvalet alışkanlığı kazanma, çocuğun hayatında önemli bir gelişimsel olaydır. Tuvalet eğitimine çocuğun ve annebabanın
hazır olduğu bir dönemde başlanması çok önemlidir.
Tuvalet alışkanlığı kazandırılmasına 24. ayında başlanabilir.
Tuvalet eğitimine başlayabilmek için;
• Çocuk yürüyebiliyorsa,
• Basit emirleri yerine getirebiliyorsa,
• İsteklerini kelimelerle konuşarak anlatabiliyorsa,
• Kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa,
• Genellikle gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa, tuvalet eğitimine hazır olduğu düşünülebilir.
Çocuk hasta ise, kabızlık problemi varsa, yaşamında önemli bir değişiklik varsa (yeni bakıcı, yeni kardeş,
taşınma, ölüm vb.) anne kendisini gergin, sinirli hissediyorsa, yeterli zaman ayıramayacağını düşünüyorsa tuvalet
eğitimine başlamak için uygun zaman beklenmelidir.
Çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırılırken anne-babanın yapabilecekleri;
• Tuvalet alışkanlığı kazandırılmaya başlamadan önce, anne-babanın bir planı olmalıdır. Eğitime ne
zaman, nasıl başlanacağı, ne gibi malzemelerin gerekli olduğu vb. konular önceden belirlemelidir,
• Tuvalet alışkanlığı kazandırmak ilgi ve zaman gerektirdiği için, anne ve babanın sabırlı olmaları çok
önemlidir,
• Her çocuk tuvalet eğitimi sürecinde ara sıra altına kaçırabilir. Bu durumda çocuğa kızılmamalı,
ayıplanmamalı, cezalandırılmamalıdır. Kaslarını kullanmayı öğrenirken kaçırmalar olağandır ve biraz
zaman alabilir,
• Tuvalet eğitiminin her aşamasında çocukla konuşularak, çocuğu cesaretlendirmek gerekir,
• Tuvalet eğitiminin her olumlu aşamasında çocuk övülmeli ve takdir edilmelidir,
• Tuvalet eğitiminde geri dönüşler olabilir. Anne-baba başarısız tuvalet eğitimini otoritelerine direkt bir
saldırı olarak yorumlamamalıdırlar,
• Çocuk tuvaletini yaptığında kakasından ve çişinden nefret etmesine neden olabilecek (ay ne pis, koktu
vb.) sözler söylenmemelidir,
• Çocuğun tuvalet eğitimindeki başarısı veya başarısızlığı, hiçbir zaman çocuğun zekasıyla eşdeğer
tutulmamalıdır.
Tuvalet eğitimi süreci;
• Başlangıçta çocuğun anne-baba ile birlikte tuvalette bulunmasına, sifonu çekerek, oynamasına izin
verilmelidir,
• Oyun oynadığı alana oturak konularak incelemesine ve oturağın kendine ait olduğunu anlamasına
yardım edilmelidir,
• Çocuğun günde bir kez giyinik olarak oturağa oturması sağlanmalıdır,
• Daha sonra çocuğun giysilerini çıkartarak oturağa oturması sağlanmalıdır. Bu aşamalarda korkuları
varsa, oturağa oturmak istemiyorsa, kesinlikle zorlanmamalı, hazır olduğu zaman oturması
beklenmelidir,
• Bu dönemde çocuğa bol, kolay çıkartılabilen giysiler giydirilmelidir,
• Çocuğa kakasının veya çişinin nereye gideceği anlatılmalıdır. Bezine kaka yaptığı zaman, oturağa
oturtularak bezi çocuğun gözü önünde oturağa boşaltılmalıdır. Bu durum çocuğun oturma ve kaka
yapma arasındaki ilişkiyi anlamasına yardım eder. Oturağı tuvalete döktükten sonra sifon çocuğa
çektirilip "Güle güle" gibi kelimelerle kakasının gidişini görmesi sağlanmalıdır. Korkuyorsa kesinlikle
zorlanmamalıdır,
• Çocuk oturaktayken anne-baba çocuğu yalnız bırakmamalıdır. Çocuğun hoşuna giden masallar anlatılıp,
kitap okunarak çocuğun kaygıları azaltılmaya çalışılmalıdır,
Bursa Sağlık Müdürlüğü
www.bsm.gov.tr
• Çocuk gündüz düzenli olarak kuru kalıyorsa, evin içinde bezsiz alt çamaşırlarıyla dolaşmasına izin
verilmelidir,
• Çocuk, çişi geldiğinde oturağı kullanması konusunda cesaretlendirilmelidir,
• Çocuk, düzenli olarak yatağa girmeden önce tuvalete götürülmeli ve oturak yatağın yanına-yakınına
konularak, çocuğun oturağa kolay ulaşması sağlanmalıdır.
Gece kuruluğu nadiren gündüz kuruluğu ile aynı anda başlayabilse de, çoğunlukla gerçekleşmesi aylar, yıllar
alabilir.
Tuvalet eğitiminin tamamlanması çocuktan çocuğa değişmekle birlikte çocuğun 5 yaşına kadar altını ıslatmamayı,
4 yaşına kadar da altını kirletmemeyi öğrenmesi beklenir.
Tuvalet eğitimi sürecinde geri dönüşler yaşanabilir. Geri dönüşlerde eğitime bir süre ara verilmelidir. Başarısızlık
hissine kapılıp, panik olunmamalıdır.